Verschillende goederenstromen, verschillende oplossingen: afvalstromen

Duurzaam leveren van goederen vanuit het oogpunt van verpakken.

Context en relevantie

Bij het verduurzamen van de last mile logistiek naar de campus is het ook belangrijk om de  uitgaande stromen vanaf de campus te bekijken. Een van deze stromen is de stroom van afval, waarbinnen verpakkingen een belangrijke deelstroom vormen. Het gaat hierbij zowel om het om het duurzaam afvoeren van de vrij gekomen verpakkingen als het voorkomen van deze stroom.

Onderzoeksvraag

Welke variabelen beïnvloeden de keuze rondom verduurzaming van de stroom verpakkingen? 

Onderzoekaanpak en -methode:

• Literatuuronderzoek (a. Science Direct, Google Scholar, …);
• Casus Radboudumc; interviews, observaties, metingen, gegevensbestanden
  • Radboudumc: gebruikers producten, interne logistiek afdeling, inkoopafdeling, milieucoördinator;
  • Leveranciers van gekoelde, ingevroren medische producten;
  • Producenten van verpakkingen, aanbieders van verpakkingsoplossingen (incl. “geen verpakking”);
  • Logistieke dienstverleners

Resultaten

Algemeen
Meerdere variabelen zijn van invloed op het verduurzamen van de stroom verpakkingen, zoals materiaalkeuze, manier van verpakken, aggregatie van de vraag, de wijze van ontdoen van de vrijgekomen verpakkingen. 

De inrichting van de bevoorradingsketen (supply chain) heeft invloed op de mogelijkheden voor het verduurzamen van verpakkingen. In Fig.1 is als voorbeeld het huidige leversysteem van gekoelde en ingevroren medische producten aan gebruikers binnen Radboudumc vereenvoudigd weergegeven.

Na productie (links in figuur), worden producten gebracht naar een voorraadpunt van de producent, een groothandel, of een logistieke dienstverlener. Vanuit hier worden producten, al dan niet gecombineerd met andere producten, gebracht naar de centrale goederenontvangst van Radboudumc. Vervolgens worden de producten gebracht naar lokale opslagruimtes (koel-, vrieskasten) bij de gebruikers van de producten binnen Radboudumc. Door deze gebruikers worden de bijbehorende verpakkingen verwijderd. Deze verpakkingen worden intern verzameld, tijdelijk opgeslagen, en vervolgens opgehaald door derden in het kader van hergebruik of verbranden. Merk op dat per product/leverancier/afnemer(gebruiker) combinatie de diverse stappen anders ingericht kunnen zijn met gevolgen voor de te gebruiken verpakkingen en hun afvoer.

Voor gekoelde en ingevroren producten is het cruciaal dat de kwaliteit van de producten tot aan (het moment van gebruik door) de klant gegarandeerd is. Op dit moment worden vrijwel alle gekoelde en ingevroren producten geleverd in EPS-dozen (“piepschuim” dozen) gevuld met gelpacks of droogijs om de producten op temperatuur te houden. De locaties van de verlader (producent product, groothandel) en de afnemer zijn hierbij van grote invloed: hoe langer een product onderweg is, des te meer gelpacks, droogijs nodig is (soms moet droogijs hierdoor vervangen worden door gelpacks die wel afgevoerd moeten worden), wat ook een grotere EPS-doos betekent. Dit effect is nog groter omdat EPS-dozen vrijwel altijd in kartonnen dozen worden aangeleverd om beschadiging van de EPS-dozen te voorkomen. Dit alles heeft onder andere gevolgen voor het te transporteren en opslaan (extra gewicht en ruimtebeslag) van de producten alsook voor het afvoeren van de verpakkingen. Soms worden kartonnen dozen i.p.v. EPS-dozen gebruikt. Bij grote bestellingen worden soms herbruikbare kratten gebruikt. 

Uit het onderzoek is gebleken dat het belangrijk is dat voor elk deel van de keten een keuze wordt gemaakt met betrekking tot de te gebruiken verpakkingen, rekening houdend met de gevolgen hiervan voor de rest van de keten. Dit kan betekenen dat binnen een aanvoerketen één of meer verpakkingen worden toegevoegd of verwijderd, onder meer afhankelijk van de hoeveelheid product en afstand. Een voorbeeld hiervan binnen de casus is het in bulk leveren van bepaalde gekoelde en ingevroren producten door een producent van buiten Europa aan diens distributiecentra, distributeurs binnen Europa, waar bovengenoemde producten worden verpakt voor fijn- distributie aan klanten binnen Europa. In EPS of kartonnen koel dozen. Bij grotere bestellingen worden producten soms in herbruikbare kratten geleverd. In andere gevallen ontvangen groothandels en logistieke dienstverleners gekoelde en ingevroren producten in EPS-dozen van producenten. Deze dozen worden vervolgens door hen 1:1 geleverd aan klanten.

Het combineren van producten van verschillende producenten in een distributiecentrum in 1 verpakking resulteert vaak in minder verpakkingen bij de klant. Of dit voor de gehele keten geldt, hangt af van de verpakkingen gebruikt in de voorafgaande stappen in de keten. Uiteraard zijn met het veranderen van verpakking in de keten (ompakken) extra handelingen,  en hierdoor extra tijd en geld gemoeid.

Ook vraagaggregatie m.b.t. hoeveelheid en/of tijd leiden tot reductie van de hoeveelheid verpakkingen en hun milieu impact. Belangrijk hierbij: kan de ontvanger omgaan met het gebundeld binnen krijgen van producten en hoe vindt de fijn-distributie hierna plaats? Kan dit via de centrale ontvangst van de klant, of moet dit eerder in de aanvoerketen plaatsvinden, bijvoorbeeld door een externe partij zoals een stadshub? Hierbij zijn zowel de mogelijkheden voor de fysieke als administratieve afhandeling van invloed. Dit laatste bijvoorbeeld wanneer goederen op specifieke projecten moeten worden geboekt. Hoe ontstaat de koppeling hiermee als de orders gebundeld worden besteld/ geleverd? In de casus is 1 ordernummer 1:1 gekoppeld aan 1 project, en is het niet mogelijk producten voor meerdere projecten aan 1 order te koppelen. Ook de toewijzing van producten aan verschillende gebruikers kan een uitdaging zijn als gezamenlijk wordt besteld, met name in het geval van tekorten. Een  strategie zou kunnen zijn om een extra partner toe te voegen die de fijn-distributie/ sortering doet en die het liefst zonder verpakkingen de producten aflevert bij de klant. Een stadshub zou hier een rol in kunnen spelen. Veranderen van verpakking brengt extra activiteiten met zich mee, met hieraan gekoppelde extra tijd en kosten. Binnen de casus is gemerkt dat dit een andere zienswijze is: niet leveranciers laten betalen voor het reduceren van een klein deel van het aantal kilometers, maar de afnemer laten betalen voor het verpakkingsloos uitgesorteerd per besteller/gebruiker aanleveren van de producten. Een verdergaande stap in aggregatie is niet alleen samen bestellen, maar ook gezamenlijk voorraad houden van producten die door meerdere partijen binnen een organisatie worden gebruikt. Hierdoor kan de hoeveelheid per bestelling kan wellicht omhoog en is er minder voorraad nodig.

Een andere variabele die van belang is bij het kiezen van verpakkingen, is: welke mogelijkheden er zijn voor hergebruik als zodanig of recyclen van een verpakking. Hergebruik als zodanig en ook recyclen vereisen dat iedereen in direct contact met een verpakking hier voorzichtiger mee om moet gaan. Bij elke handeling met een verpakking is er kans op beschadiging en vervuiling hiervan, waardoor de mogelijkheden voor hergebruik als zodanig en recyclen afnemen. Ook is het zo dat het terugsturen van een verpakking naar degene die een verpakking heeft toegevoegd lastiger wordt als de verpakking steeds verder de keten opwaarts gaat.  Hergebruik als zodanig en recyclen kunnen aparte opslag en afvoer vereisen. In de casus was een leverancier begonnen met het vervangen van EPS dozen door speciale kartonnen dozen. Deze dozen kunnen worden recycled via het bestaande karton inzamelsysteem binnen Radboudumc. Voor het recyclen van EPS dozen zou een nieuw systeem moeten worden opgezet. Bij  het kiezen van een verpakking gaat het dus niet alleen om het gebruik hiervan voor de aanvoer van producten, maar ook om de wijze van afvoeren.

Impact op doelen living lab

Duurzaamheid
Minder verpakkingen kan betekenen minder verkeer naar de Heijendaal campus en Nijmegen, dat kan leiden tot minder CO2 emissies. In dit kader moet vermeld worden dat recyclen of hergebruik als zodanig van verpakkingen kan leiden tot aparte stromen naar de campus en Nijmegen, maar dit hangt o.a. af van de mogelijkheden voor het gecombineerd leveren van producten en afvoeren van verpakkingen en/of de mogelijkheid om verschillende verpakkingen gezamenlijk af te voeren. Minder verpakkingen kan ook leiden tot een potentiële afname van de impact op het milieu gerelateerd aan de productie en distributie van de verpakkingen naar de gebruikers hiervan.

Leefbaarheid
Via de 3 genoemde reductiemogelijkheden lijkt reductie van het aantal vracht- en bestelwagens dat de campus bezoekt mogelijk, waardoor er meer ruimte vrij kan komen voor een prettiger werkomgeving door bijvoorbeeld meer groen. Zeker in het geval van elektrische voertuigen kunnen uitstoot van gassen zoals CO2 en geluidsoverlast gereduceerd worden.

Kosten: De kosten hangen af van het alternatief dat wordt bekeken. Ze kunnen verschillend zijn voor verschillende betrokken partijen. Bijvoorbeeld vraagaggregatie kan aan de ene kant leiden to lagere inkoopkosten (bijv. door kwantumkortingen, transportkosten), maar aan de ander kant leiden tot extra voorraadkosten en kosten gerelateerd aan de fijn-distributie naar de daadwerkelijke gebruikers. Gezamenlijk gebruik van voorraad kan leiden tot minder incourante voorraad wat kan leidden tot reductie van inkoop- en afvoerkosten.

Service: De genoemde reductiemogelijkheden hoeven geen invloed te hebben op de tijdige beschikbaarheid van producten. Gebundeld aanleveren kan wel leiden tot extra activiteiten, ongemak: minder flexibiliteit m.b.t. bestellen/ontvangen, extra handelingen (fysiek, administratief). Merk op dat spoedleveringen zullen blijven bestaan.

Conclusies en verder onderzoek

Conclusies
In dit hoofdstuk hebben we in meer detail gekeken naar de vereisten/gevolgen van het gebruik van vraagaggregatie, wijze van afvoeren van verpakkingen, en naar het verwijderen en toevoegen van verpakkingen in de aanvoerketen van m.n. gekoelde en ingevroren medische producten om de hoeveelheid verpakking en/of hun milieu impact te reduceren. Hierbij is het in principe mogelijk bovengenoemde strategieën te combineren. Eén ding is duidelijk: “no one size fits all”!

Verder onderzoek

• Verdere uitwerking en implementatie van enkele veelbelovende verpakking reducerende strategieën in de praktijk.
• Op dit moment is het vrijwel onmogelijk iets over de milieuvriendelijkheid van de verschillende strategieën te zeggen door het ontbreken van de hiervoor benodigde LCA’s. Het opstellen hiervan is een andere belangrijke vervolgstap.